AİHM İSVİÇRE’Yİ IRKSAL
PROFİLLEMEDEN SUÇLU BULDU
İsviçre, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından ırksal profilleme yapmaktan suçlu bulundu. Şikâyetçi, Zürih istasyonunda polis tarafından durdurulmuş ve aranmıştı.
20 Şubat’ta Strazburg’da toplanan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, ırkçı profilleme ve ayrımcılık nedeniyle İsviçre aleyhine karar verdi. AİHM, 2015 yılında Zürih istasyonunda durdurulan İsviçreli bir kişi lehine karar verdi. Ten rengi nedeniyle fişleme kurbanı olduğunu iddia ederek kontrole tabi tutulmayı reddeden bu kişi para cezasına çarptırılmıştı.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararında, kimlik kontrolünün koşulları ve yapıldığı yer göz önüne alındığında, başvuranın ten rengine dayalı ayrımcılık iddiasına dayanabileceğine, şikâyetin İsviçre’deki idare ve ceza mahkemeleri tarafından etkili bir şekilde incelenmediğine hükmetti.
Bu koşullar altında, şikâyetçi Sözleşme’nin 8. (özel hayata saygı hakkı), 13. (etkili başvuru hakkı) ve 14. (ayrımcılık yasağı) maddelerinin ihlaline maruz kalmıştır. İsviçre’nin kendisine 22,821 İsviçre Frangı masraf ödemesine karar verildi. İlgili kişi, maddi ve manevi zarar için tazminat talebinde bulunmamıştır.
Şikâyetçi işe giderken Zürih istasyonunda güvenlik memurları tarafından kimlik kontrolü için durdurulmuş, reddetmesi üzerine daha ileri götürülerek ellerini kaldırmaya ve bacaklarını açmaya zorlanmıştır. Memurlar çantasında evraklarını bulmuş ve gitmesine izin vermişlerdir.
Zürih mahkemesinin daha sonra tutuklanmaya direndiği için kendisine 100 CHF para cezası verdiği İsviçre vatandaşı, kontrolün hukuka aykırılığını tespit ettirmek için polise ve yerel konseye başarısız bir şekilde başvurmuştur.
YETERSİZ SORUŞTURMA
2020 yılında Zürih Kantonu İdare Mahkemesi bu yasanın hukuka aykırılığını onaylamış ancak ten rengine dayalı ayrımcılık konusunda bir karar vermemiştir. Federal Mahkeme ise, bu karara karşı yapılan temyiz başvurusunun kabul edilemez olduğunu açıklamıştır.
AİHM kararında, İdare Mahkemesinin incelemenin objektif gerekçelerle haklı olmadığı sonucuna varamayacağına hükmetmiş, ırkçı motivasyonla hareket edilip edilmediğinin tespit edilmesi gerektiği kanaatine varmıştır.
AVRUPA KONSEYİ TAVSİYELERİ
Benzer şekilde, AİHM yargıçlarına göre, ırksal profilleme suçlaması ceza mahkemeleri tarafından ciddi bir şekilde incelenmemiştir. Bir soruşturma yürütmek yerine, başvuranın iddialarını kanıtlamasını istemişlerdir.
Mahkeme ayrıca Avrupa Konseyi’nin İsviçre’deki polis memurlarının bu tür durumlarla başa çıkabilmeleri için eğitilmelerine ilişkin tavsiyelerini de hatırlatıyor. Ayrıca, ayrımcılık iddialarını soruşturmak üzere bağımsız bir organ kurulmasını tavsiye etmiştir.
Avrupa organı, İsviçre’de yeterli yasal ve idari çerçevenin olmamasının kimlik kontrollerinin suiistimal edilmesine yol açabileceğini de ekliyor. Polis memurlarının güvenliğe yönelik bir tehditle karşı karşıya olup olmadıklarına bir anda karar vermelerinin zorluğunun farkında olsa da, İsviçre’nin bu davada başvurana ayrımcı muamele yapıldığına dair karineyi çürütmeyi başaramadığı sonucuna varmıştır.
(Arkadaş)