Tekstil makineleri üreticisi Rieter, anahtar üreticisi Dormakaba, e-bisiklet üreticisi Flyer, Swiss Post ve St. Gallen hastane grubu bu yıl toplu işten çıkarmalar yapılacağını açıkladı. Bunlar son zamanlarda bu eğilimin artacağını gösteren başlıca örnekler.
Toplu işten çıkarmalar, çalışanla ilgisi olmayan ve işveren tarafından 30 gün içinde yapılan ve belirli bir seviyeyi aşan işten çıkarmalar olarak tanımlanmaktadır. 20’den fazla çalışanı olan şirketler için on veya daha fazla, 100 ila 300 çalışanı olan şirketler için yüzde on ve 300 veya daha fazla çalışanı olan şirketler için 30 veya daha fazla işten çıkarma toplu işten çıkarma olarak tanımlanıyor.
EKONOMİ BÜYÜYOR İŞTEN ATMALAR GİZLENİYOR
Enflasyon, Ukrayna’daki savaş veya İsviçre’nin en önemli ticaret ortağı olan Almanya’daki ekonomik zorluklar; İsviçre ekonomisinin karşı karşıya olduğu büyük zorluklar olarak gösteriliyor. Ancak ekonomik rakamlar İsviçre ekonomisinin iyi durumda olduğunu açıkça göstermektedir. Devlet Ekonomik İşler Sekreterliği (SECO), mevcut ve gelecek yıl için sırasıyla yüzde 1.3 ve 1.2’lik ekonomik büyüme tahmininde bulunuyor. İhracatta ise federal ofis hem bu yıl hem de gelecek yıl için yüzde üçün üzerinde bir artış bekliyor. SECO’ya göre mevcut işten çıkarma dalgası, bazıları yapısal değişim geçirmekte olan birkaç sektörle sınırlıdır. İmalat sanayinin bazı bölümlerinde ise ekonomik durum özellikle zor. Temelde gerçek verilerin gizleyemediği ve sadece burjuvazi açısından olumlu giden ekonomik durum, toplu işten çıkarılmalardan etkilenen emekçi yığınlar için büyük bir milli teselli olarak gösteriliyor. Oysa sessizce, dikkat çekmeden ve sendikaları fazla zora sokmadan gerçekleştirilen bireysel ve toplu işten çıkarmaların, işçiler, emekçiler ve yaşadıkları bölge halkı açısından ciddi sosyal sonuçlara neden oluyor. Bu nedenle yasal olarak işverenler, toplu işten çıkarmaları ve fabrika kapatmaları sorumlu kanton dairesine (KAST) bildirmek zorundalar.
İLAÇ VE FİNANS SEKTÖRLERİ ÖNDE
İlaç sektörü işten çıkarmalar en çok etkilenen sektör. Geçen yıl, özellikle Novartis’teki büyük ölçekli işten çıkarmalar nedeniyle her üç işten çıkarmadan biri bu sektörde gerçekleşti. Bu kesintiler 2022 gibi erken bir tarihte duyurulmuş olsa da, etkileri ancak şimdi hissediliyor. Aynı durum Credit Suisse ve UBS arasındaki birleşme için de geçerlidir – çok sayıda işten çıkarma 2024 yılına kadar açıklanmayacaktır.
Bir işten çıkarmanın duyurulması, danışma prosedürü ve ihbar süresi arasında birkaç ay geçebilmektedir. İşgücü piyasası 2024 yılında da durgunluğunu sürdürecek. Ve bundan zarar görecek olanlar özellikle yaşlı çalışanlar olacak. Geçen yıl işten çıkarmaların %80’i 40 yaş üstü çalışanları etkiledi. Ve yaş ilerledikçe iş bulmak da o kadar uzun sürüyor. 30 yaşın altındakiler yeni bir iş aramak için ortalama 3,1 ay harcıyor. Bu süre 50 yaş üstü için 6,6 ay.
Pandemi krizinden sonra, işgücü piyasası eski acımasız kalıplarına geri dönüyor. Bu dönemde işverenler personel açığı nedeniyle yaşlı işçi almaya hazırdı. Bunun arkasında, bu çalışanların değerine dair gerçek bir farkındalık yok tabii ki, bu sadece bir zorunluluk meselesiydi. Ancak şimdi bu durum ortadan kalktı. Şimdi ise patronlar yüzlerini tekrar gençlere, özellikle ucuz işgücü rezervi olarak gördükleri göçmen gençlere çevirdi.
Yaşlı çalışanlara yönelik ayrımcılık gibi, kariyer yolu seçimi de geri dönüş yapıyor – yön ve branş değiştirmek isteyenlerin işi bundan sonra daha da zor olacak.
YAPAY ZEKÂ ETKİSİ
İşten çıkarmalardan en çok etkilenen çalışanlar yönetim ve destek fonksiyonlarında çalışanlar olacak. Çünkü Dijital dönüşüm ve yapay zekânın en etkili olduğu alanlar buralardır. Ve genellikle işten çıkarmalar satış, geri hizmet ve yönetim alanlarında olacak.
Bununla birlikte burjuva siyasetçilere ve patronlara göre, büyük ölçekli işsizlikten korkmaya gerek yok: SECO’ya göre, işsizlik şu anda %2 seviyesinde… Bu oran rekor düzeyde düşük. Ve patron örgütlerine göre temelde hiçbir şey değişmeyecek gibi görünüyor. Ama yaşlanan nüfusla birlikte vasıflı işgücü açığı devam ediyor. Bununla birlikte, sadece mühendisler veya hemşireler gibi belirli ve özellikle aranan mesleki profiller aktif talep görmeye devam ediyor.
YASAL PROSEDÜR
İsviçre Borçlar Kanunu’nun 335f Maddesi, işverenin toplu işten çıkarma yapmak istemesi halinde, çalışan temsilcilerine veya temsilcilerin bulunmaması halinde çalışanlara danışma yükümlülüğünü öngörmektedir. Bunlar toplu işten çıkarmalar için somut planlar olmalıdır. Bu nedenle, böyle bir değişikliğin uzak bir ihtimal olması veya işverenin değişiklik bildirimi olmaksızın uyarlanmış bir sözleşmeyi işçilerin imzasına sunması yeterli değildir. Federal Yüksek Mahkeme’ye göre, çalışanlara danışmanın amacı, işten çıkarmaların nasıl önlenebileceği, sayısının nasıl sınırlandırılabileceği ve sonuçlarının nasıl hafifletilebileceği konusunda önerilerde bulunarak işverenin karar alma sürecini etkilemelerini sağlamaktır. İşveren ilgili tüm bilgileri sağlamalı ve aşağıdaki bilgileri yazılı olarak vermelidir:
– Toplu işten çıkarmanın nedenleri
– İşten çıkarılacak çalışan sayısı
– Normalde istihdam edilen çalışan sayısı
– İşten çıkarmaların duyurulacağı süre.
Eğer bir işveren, personel temsilciliğine veya çalışanlara danışmadan toplu işten çıkarma veya hatta işten çıkarma işlemlerine başlamaya karar verirse, bu işten çıkarmalar haksız kabul edilir. Bu durum, örneğin, bir şirketin yeniden yapılanma veya bir şirketi kapatma kararını danışma prosedürü tamamlanmadan önce medya aracılığıyla duyurması halinde ortaya çıkabilir. (Arkadaş)