Sonucu sandık mı belirleyecek mücadelele mi?
Emine Sarıaslan
3 Mart 2024’te İsviçre’de emeklilerin geleceği ile ilgili önemli bir gün. İki girişim oylamaya sunulacak: «Yaşlılıkta daha iyi bir yaşam için 13. emekli maaşı girişimi» ve emeklilik yaşının 67 yükseltilmesini öngören emeklilik girişimi (Renteninitiative).
13. Emekli maaşı girişiminin kabul olması durumunda tüm emeklilerin maaşlarında yüzde 8,3’lük bir artış olacak. Bu artış giderek zorlaşan yaşam koşullarında, emeklilerin alım gücüne destek olacak.Ne yazık ki, yaşlılıkta yoksulluk İsviçre’de de yaygın. Temsili olarak yapılan anket, 200.000 yaşlının gelirlerinin yoksulluk sınırının altında olduğunu göstermektedir. Diğer 100.000 yaşlının aylık geliri ise yoksulluk sınırının biraz üzerinde. Yoksulluktan kimler etkileniyor? Çoğu zaman olduğu gibi, kadınlar ve göçmenler. 3 Mart’ta yapılacak oylama, yoksulluğa karşı, yaşlılıkta daha iyi bir yaşam için çok önemli bir adım olacak.
EMEKLİ MAAŞLARI ÇOK AZ
Enflasyon, artan kiralar ve yüksek sağlık sigortası primleri nedeniyle emekliler 2024 yılı sonuna kadar bir aylık emekli maaşlarının tamamını kaybedecekler. Bu durumdan etkilenen herkes şimdiden bunun farkına varmış durumda. Ortalama AHV/AVS emekli maaşı aylık 1.800 CHF’nin biraz altında. İsviçre Anayasası’nda emekli maaşının yaşam giderlerini karşılama zorunluluğu olması şartına rağmen, bugünkü emekli maaşı bundan çok uzak. Bu zor koşullarda yaşamak zorunda kalan yoksulların ortalama yaşam süreside yaklaşık 5 yıl daha kısa.
İLK ANKETLER UMUT VERİCİ
Tamedia’nın oylamaya ilişkin yaptığı ilk anketler umut verici. Ankete katılanların yüzde 71i AHV x13 girişimi lehine oy kullanmak istiyor. Bu da girişimin şu anda nüfusun tüm kesimlerinde ve hatta geleneksel olarak ekonomik açıdan liberal çevrelerde bile çoğunluk desteğine sahip olduğunu göstermektedir. İsviçre Sendikalar Federasyonu (SGB) Başkanı ve SP’li politikacı Pierre-Yves Maillard’a göre, «13. AHV emeklilik maaşı, emekli maaşlarının iyileştirilmesi için en iyi ve en hızlı çözümdür.» Bu nedenle halk tarafından bu kadar olumlu karşılanıyor. Göçmen kökenli pek çok kişi İsviçre vatandaşlığına ve oy kullanma hakkına sahiptir. Göçmenlerinde oy kullanma haklarını kullanmaları önemlidir. Ayrıca oy kullanma hakkı olmayan göçmenler de girişimin başarısına katkıda bulunabilirler. Oy kullanma hakkına sahip arkadaşlarımız ve meslektaşlarımızla konuşalım ve onları emekli maaşı artışının faydaları konusunda ikna edelim. 13. AHV girişiminin kabul edilmesi için kararlı ve güçlü katılıma ihtiyacımız var.
EMEKLİLİK YAŞI ÖNCE 66 SONRA 67’YE ÇIKARILMAK İSTENİYOR
Oylayacağımız ikinci konu ise FDP li Genç Liberallerin emeklilik girişimi (Renteninitiative / Initiative sur les rentes). Emeklilik yaşını yükseltmek istiyorlar. İlk adımda emeklilik yaşı 66’ya yükseltilecek. Bundan sonra emeklilik yaşı, ortalama yaşam süresinin uzadığı her ay için 0.8 ay artacak. Girişimlerinin gerçek amacını saklamak için oy pusulasında «Güvenli ve sürdürülebilir bir emeklilik planı için (emeklilik girişimi)» diyorlar. Genç Liberallerin emeklilik yaşını yükseltme fikri, zaten güvencesiz durumda olan insanları bir kez daha olumsuz etkileyecektir. Zenginler erken emekli olmayı göze alabilirken düşük gelirliler emeklilik yaşını doldurana kadar çalışmak zorunda kalacaklar. AHV referans yaşının yükseltilmesiyle birlikte, sadece zenginler erken emekli olmayı göze alabilecekler. Diğerleri, sağlık durumları ne olursa olsun, muhtemelen daha da uzun süre çalışmak zorunda kalacaktır. Bu girişime güçlü bir biçimde karşı çıkılmalıdır