Petrol ve doğalgaz ihracatı Rusya’nın savaş gücünü besliyor. Yakın bir zamanda yayınlanan istatistiksel araştırma sonuçları, İsviçre finans merkezlerinin bu sektörlerde ne kadar müdahil olduğunu gösteriyor.
Ukrayna’ya yönelik Rus işgal savaşı, Batı Avrupa devletlerinin, özellikle İsviçre’nin, Rusya’dan gelen fosil yakıtlara bağımlılıkları ve fosil hammaddelere dayalı Rus ekonomisine müdahil olmaları nedeniyle Rusya’ya karşı kendilerini ne kadar güçsüz hâle getirdiklerini açıkça ortaya koymaktadır. Ukrayna’ya yönelik savaş aynı zamanda fosil yakıtlara bağımlı rekabetçi kapitalist ekonomi ile şiddetli bölgesel çatışmalar arasındaki bağlantıya da işaret ediyor.
ABD, 8 Mart 2022’de, Rus petrolünü, gazını ve kömürünü boykot edeceğini duyurdu ve finans kuruluşlarına, Rusya’nın enerji sektöründe faaliyet gösteren şirketlerle ticari bağlarını kesme emri vereceklerini söyledi. AB’nin ve muhtemelen İsviçre’nin de aynı şeyi yapıp yapmayacağı belirsizliğini koruyor. Ancak kesin olan şey, İsviçre finans kurumlarının Rus petrol ve gaz endüstrisi ile güçlü bağları olduğudur. DataCatering araştırma ekibine bağlı farklı kuruluşlar ve bireylerden oluşan bir grup tarafından yaptırılan araştırma sonuçları bunu göstermektedir.
İsviçre finans kurumları Gazprom’un en büyük yatırımcıları arasında
Savaş başlamadan önce, İsviçre finans kurumları Gazprom’da 400 milyon ABD dolarından fazla hisseye sahipti. Cenevre merkezli özel bir banka olan Pictet, 185 milyon dolar ile aslan payına sahip oldu ve bu da onu Gazprom’un toplamda 11.nci en büyük yatırımcısı yaptı.Ve 2021 baharındaki son temettü (kârdan pay) ödemesinde 7 milyon dolardan fazla kazanç elde etti. Bunu CreditSuisse (110 milyon) ve UBS (64 milyon) izledi.
Ancak Rusya – Ukayna savaşını körükleyen Gazprom’a dahil olanlar sadece yerel finans piyasasının ağır topları değil. Zürih (16 milyon), St. Gallen (2,7 milyon) ve Vaud (1,7 milyon) kantonlarının kanton bankaları ve büyük olasılıkla İsviçre Ulusal Bankası da Gazprom’a milyonlarca dolar yatırım yaptı. Bahsedilen finansal kuruluşların hiçbiri bu hisselerin satılıp satılmadığını veya ne ölçüde satıldığını kamuya açıklamamıştır.
Gazprom pek çok örnekten sadece biridir. Savaş başlamadan önce İsviçre finans kuruluşları;Rosneft, Novatek, Lukoil, Tatneft ve Gazprom gibi Rus petrol ve doğalgaz şirketlerinde en az 1,4 milyar ABD doları bulunduruyordu.
Büyük İsviçre bankalarından korkunç miktarda kredi
Ancak büyük İsviçre bankaları Rus petrol ve doğalgaz endüstrisine yatırım yapmakla yetinmiyor, aynı zamanda kredi de veriyor. Örneğin 2018’de CreditSuisse, Çin sınırına çok yakın olan Amur Nehri üzerinde dünyanın en büyük doğalgaz işleme tesislerinden birini inşa etmesi için Gazprom’a 500 milyon ABD dolarından fazla borç verdi. Kredinin vadesi 17 yıl ve banka Gazprom ile 2036 yılına kadar ilişkisini sürdürecektir. Gerekli faizi ödemesi öngörülmemektedir. Ayrıca, CreditSuisse için maliyetli ve amortisman riski yüksek olacaktır.
Ayrıca CreditSuisse ve UBS, Rus petrol ve doğalgaz tüccarları ile yakın ilişkiler içindedir. Rus mallarının yaklaşık %80’i İsviçre üzerinden alınıp satılmaktadır. 2018’den bu yana iki büyük banka, yalnızca Glencore’a 1,5 milyar, Vitol’a 870 milyon ve Gunvor’a 700 milyon ABD doları borç verdi.
Araştırmayı yapan Campax’ın kampanya yöneticisi Nora Scheel: “İsviçre finans merkezleri,bu yatırımlar, krediler, ticaret finansmanı ve sigorta yoluyla, dolaylı olarak aslında Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaşını finanse ediyor” diyor. Çünkü petrol ve doğalgaz, Rusya’nın ihracatının %50’sini ve devlet bütçesinin %36’sını oluşturuyor. Bu oranların yaptırımlar nedeniyle daha da artması muhtemeldir.
Fosil yakıtları terk etmek ve yenilenebilir enerji kaynaklarını genişletmek
Araştırma topluluğu, tüm İsviçre finans kuruluşlarına, kömür, petrol ve gaz sektörlerinde faaliyet gösteren Rus enerji şirketlerine finansal hizmetler sağlamayı durdurma çağrısında bulunuyor. Bu özellikle, bu şirketlere yeni finansman, yatırım, sigorta veya diğer finansal hizmetler sağlamamak ve mevcut varlıkları serbest bırakmak anlamına gelir. Bu şirketlerin bir listesi Reclaim Finance organizasyonu tarafından yayınlandı.
Araştırmacılar, “Rus enerji üretiminin boykot edilmesi, hiçbir koşulda Rus petrol ve gazının başka fosil enerji kaynaklarıyla değiştirilmesine yol açmamalıdır” diyor. Çünkü son IPCC raporunun ortak yazarı Ukraynalı iklim araştırmacısı Svitlana Krakovska’dan alıntı yapmak gerekirse: “İnsan kaynaklı iklim değişikliği ve Ukrayna’ya karşı savaş aynı köklere sahiptir: fosil yakıtlar ve onlara olan bağımlılık.Fosil yakıtların aşamalı olarak kullanımdan kaldırılmasının zamanı çoktan geçmiştir veUkrayna’daki savaş, onlara bağımlılığımızın ne kadar ölümcül sonuçları olduğunu bir kez daha gösteriyor”.
BreakFree İsviçre kolektifinden GuillaumeDurin: “Fosil yakıtlara olan küresel bağımlılık her yerde çatışmalara yol açmaya devam ediyor. Enerji tasarrufu ve yenilenebilir enerji kaynaklarının tedariğine yönelik ortak ve kapsamlı bir çabaya dayalı hızlı ve adil bir geçişe başlamamız ve bunu değiştirmek için çalışmamız zorunludur. Daha merkezi olmayan ve erişilebilir hâle getirilen yenilenebilir enerji kaynakları, özerkliğimizi ve barışı savunma yeteneğimizi artırabilir” diyor.
Kaynaklar:
- https://campax.org/
- Yazıda geçen İsviçre finans kurumlarının tam yatırım ve katılım verilerini görmek için:https://docs.google.com/document/d/1xox1gE0xVFtaQXOiqZ3raB0GKrNj3td8Z8NCiKSSmkc/edit