İsviçre Ekonomik Araştırma Enstitüsü’nün (Konjunkturforschungsstelle an der ETH Zürich, KOF) önde gelen uzmanlarından Yngve Abrahamsen, Rus petrol ve gazından vazgeçmenin İsviçre ekonomisi için ciddi sonuçları olacağını söyledi.KOF hesaplamalarına göre, örneğin Rusya’ya karşı daha sert yaptırımların ardından ithalat kesilirse, İsviçre gayri safi yurtiçi hasılası (GSYİH) iki yıla yayılarak yüzde 3-4 puan düşecektir. Ortalama bir İsviçreli için maliyet: yaklaşık 3.000 CHF (3.210 $). Aynı zamanda, İsviçre’nin bir bütün olarak Rus mallarına eskisinden çok daha az bağımlı hale gelmesi daha “gerçekçi” olacaktır.
Yngve Abrahamsen, “Bu büyüklükte bir ekonomik gerileme, endüstriyel bir durgunluğu tetikleyecek kadar büyük. Aynı zamanda, İsviçre ekonomisinin korona virüs pandemisinden ne kadar hızlı toparlandığını görüyoruz ve bu, yalnızca sınırlı bir hasarın meydana geleceği konusunda umut veriyor” diyor. Abrahamsen, bir bütün olarak İsviçre için “Rus mallarına eskisinden çok daha az bağımlı olmaya başlamanın gerçekçi olacağına” inanıyor. Ve “Rusya’dan gelen tedariklerin önemli bir kısmı, diğer kaynaklardan sağlanan tedariklerle değiştirilebilir. Stratejik rezervlerin kullanımı, belirli bir “geçiş dönemi” için ekonomik sorunlarla başa çıkmaya da yardımcı olabilir, ancak tüm bunlar daha yüksek fiyatlar anlamına gelecektir” diye ekliyor.
Tarafsız olduğunda ısrar eden İsviçre, Şubat 2022’de Avrupa Birliği’nin Rus bireylere ve tüzel kişilere yönelik büyük ekonomik yaptırımlarına katılmaya karar verdi. Ancak şimdiye kadar İsviçre yaptırımları özel olarak emtiaları hedef almadı. Mirabaud bankası ekonomisti John Plassard’a göre, fiyatlar sadece gaz ve benzin için değil, aynı zamanda gıda için de artabilir. Yani İsviçre’deki tüketiciler tereyağı, yumurta, süt, ekmek ve bitkisel yağlar gibi temel gıda maddeleri için bu yıl % 10-15’lik olası bir fiyat artışını hesaba katmak zorunda kalacaklar.
Ülkenin en büyük zincir perakendecisi Migros’un bir sözcüsü bu Fransızca gazeteye verdiği demeçte, ülkenin büyük süpermarket zincirleri henüz fiyatları artırmadı, ancak “mevcut krizin önümüzdeki birkaç aydaki fiyatlarını kesinlikle etkileyecek” dedi. Bu arada, İsviçre sendikaları, artan işsizlikten korktuklarını ve İsviçre ekonomisinin konumunu güçlendirmek için acil eylem çağrısında bulundular. Sendikalar, yükselen fiyatlar nedeniyle satın alma gücü kaybını telafi edebilmeleri için daha yüksek ücret taleplerini yinelediler.
Öte yandan Rusya, yabancı işletmeleri millileştirmeye başlamakla tehdit ediyor. Bu durumda İsviçre şirketlerine ne olacak? İsviçre mekanik, elektrik ve metal işleme endüstrileri için bir dernek olan Swissmem’in yöneticisi Stefan Brupbacher’in belirttiği gibi, iş belirsizliği şu anda çok yüksek.“Şu anda, kamulaştırmanın gerçekleşip gerçekleşmeyeceği ve olacaksa nasıl olacağı tamamen belirsiz. Ancak savaşın başlangıcından bu yana, Rusya’daki bazı şirketler faaliyetlerini zaten önemli ölçüde azalttı veya tamamen durdurdu.” Ancak genel olarak, böyle bir adımla Rusya muhtemelen “kendi ayağına sıkacak”, çünkü o zaman İsviçre firmaları ve diğer birçok yabancı şirket Rusya’yı üç mil pas geçecek. “İş yapma yeri olarak Rusya’ya olan güven kaybı, savaşın başlangıcından bu yana çok büyük boyutlara ulaştı. İsviçreli şirketler muhtemelen önümüzdeki yıllarda Rusya’ya bir daha yatırım yapmayacaklar. Yatırım sürecini yeniden başlatmak için siyasi sistemde köklü bir altüst oluş yaşanması gerekecek. Stefan Brupbacher, savaşın sona erdirilmesi ve yaptırımların kaldırılması gerekecek” dedi.
Dört soruda;İsviçre Rus gazına bağımlımı?
1- İsviçre, Rusya’dan gelen gaz arzına ne kadar bağımlı?
İsviçre TV kanalı SRF’ye göre, 2020’de İsviçre’de tüketilen tüm enerjinin %15,1’ini doğal gaz oluşturdu (petrol ürünleri – %44, elektrik – %27, diğerleri – %14). Bu nedenle gaz, İsviçre’nin enerji arzında merkezi bir rol oynamaz, ancak ülke için kesinlikle önemlidir. Bu nedenle İsviçre, hem doğrudan hem de dolaylı olarak Avrupa gaz şebekesinin düzgün ve kesintisiz işleyişine bağlıdır, çünkü aksi durumda İsviçre kışın elektrik ithal etmek zorunda kalacaktır.
Bu ithal edilen elektriğin bir kısmı gazla çalışan elektrik santrallerinden karşılanabilir. Ancak Rusya’nın İsviçre’nin doğrudan gaz ithalatındaki payı %47’dir. Bu nedenle Rusya, İsviçre’nin açık ara en önemli gaz tedarikçisidir. Ve Rusya Batı’ya gaz tedarikini durdurur veya azaltırsa, bu İsviçre’de de sorunlara yol açabilir.
İsviçre’de evlerin yaklaşık %20’si gazla ısıtılıyor. Onlar da, genellikle evlere elektrik ve su sağlayan yaklaşık yüz bölgesel tedarikçiden gaz alıyorlar. Gaz fiyatları son aylarda zaten önemli ölçüde arttı, ancak büyük yerel farklılıklar var. Örneğin, Aargau kantonunda bazı yerlerde gaz, savaştan önce bile bir yıl öncesine göre %70 daha pahalıya mal oluyor. Gaz fiyatları son zamanlarda Zürih bölgesinde yaklaşık %30, Cenevre’de %10 arttı.
2- İsviçre’nin arada sırada arz açığını kapatmak için gaz rezervleri var mı?
İsviçre’deki doğalgaz ithal eden şirketlerin 4,5 ay rezerv bulundurması gerekiyor. Ancak, pratik nedenlerle, zorunlu doğal gaz rezervi, kalorifer yakıtı şeklinde depolanıyor. Bunun nedeni, İsviçre’nin uygun bir LNG depolama sistemine sahip olmamasıdır. Sektör temsilcilerine göre, ilgili altyapı tesislerinin yapımı ve işletilmesi çok pahalı projeler olacaktır. Ayrıca kıtlık koşullarındaki birçok endüstriyel gaz tüketicisi de işletmelerinde fueloil kullanabilmektedir. Bu tür tesislere “çift yakıtlı” deniyor. Ancak gerçek şu ki, artık onlardan daha az var.
3- Gaz sıkıntısı İsviçre’deki elektrik arzını etkiler mi?
Kısa vadede ülke özel elektrik tüketicileri için, uzun vadeli tarifeleri sabitlediği için fiyatlardaki artış fark edilmeyecektir. Ancak, Rus gazı artık Avrupa’ya tedarik edilmezse, bu, elektriklerinin bir kısmını gazdan üreten diğer ülkelerin daha az elektrik ihraç etmesi muhtemel olduğundan, İsviçre’ye elektrik ithalatında sorunlara yol açabilir.
Ancak uzmanlar, İsviçre’de yaşanan elektrik kesintilerinin son derece gerçekçi olmayan bir senaryo olduğunu düşünüyor. Bu uzmanlara göre örneğin federal hükümet, ülkede büyük bir elektrik kesintisi yaşamamak için sanayi işletmelerinin kullandıkları enerji miktarını azaltmalarına karar verme fırsatına sahip olacak.
4- Rusya’dan doğalgaza alternatif var mı?
Doğal gaz sadece boru hatlarından temin edilmiyor. Ayrıca büyük miktarlarda ve uzun mesafelerde gemilerde sıvılaştırılmış halde taşınıyor. Avrupa teoride, Rusya dışındaki tedarikçilere de giderek daha fazla yönelebilir. Örneğin Katar, dünyanın önde gelen LPG ihracatçısıdır. Amerikan hükümetinin temsilcilerine göre, şimdi diğer eyaletlerle de gaz tedariki konusunda pazarlık yapıyorlar. Ancak uzmanlar, kısa vadede piyasada yeterince büyük hacimlerde pazarlanabilir gaz bulmanın mümkün olacağından şüphe duyuyorlar. (Arkadaş)