NESTLÉ MEKSİKA’DA KAHVE
ÜRETİCİLERİNİ YOKSULLUĞA MAHKÛM EDİYOR
Meksika’nın güneyindeki Soconusco bölgesinde kahve üreten çiftçiler, yıllardır Nestlé’nin dayattığı düşük alım fiyatları nedeniyle fakirlikten kurtulamıyor. Aylardır süren protestolar ve kamuoyu baskısı sonrası Nestlé, sonbaharda kısmen geri adım attı. Ancak şirket, çiftçilerin insanca yaşamasını garanti edecek bir fiyat mekanizması oluşturmaya yanaşmıyor.
ÇİFTÇİLER ZORDA
Nestlé, Nisan 2024’te şirketin web sitesinde «Sorun bütün tarafların memnuniyetiyle çözülmüştür» şeklinde bir açıklama yaptı. Ancak bu iddia gerçeği yansıtmıyordu.
Şubat 2024’te Chiapas eyaletinde Nestlé’nin kahve alım fiyatlarına karşı protestolar düzenleyen çiftçiler, şirketin fiyat politikasının tarımsal üretimi sürdürebilir olmaktan çıkardığını dile getirdi. Nestlé, «Plan Nescafé» adlı programıyla dünyadaki kahve üreticilerinin yaşam koşullarını iyileştirdiğini iddia etse de, Soconusco’daki çiftçiler bu programdan bekledikleri ekonomik güvenceyi bulamadı.
Nestlé, protestolar artınca Şubat 2024’te bir heyetini Chiapas’a göndermek zorunda kaldı. Daha önce şirket, fiyatların belirlenmesinde sorumluluğun aracılara ait olduğunu ileri sürerek herhangi bir görüşme yapmayı reddetmişti. Ancak gerçekte, bölgedeki tek alıcı Nestlé olduğundan, fiyatları belirleme yetkisi de tamamen şirketin elindeydi.
Chiapas’ta yapılan toplantıda, çiftçi temsilcisi Julio Castillo’nun verdiği bilgiye göre, Nestlé tarafından sadece «güzel sözler» duyuldu; ancak fiyat artışı gerçekleşmedi. Çiftçiler, alım fiyatının en az 35 peso (yaklaşık 1.50 CHF) olmasını talep ederken, Nestlé fiyatı 32 pesoda tuttu. Bu miktar, çiftçilerin maliyetlerini dahi zor karşılayan bir seviyedeydi. Uluslararası piyasalarda Robusta kahvesinin fiyatı %50 artmışken, Nestlé’nin çiftçilere bir kuruş dahi fazla ödememesi büyük tepkilere neden oldu.
Nestlé’nin, İsviçre televizyonu RTS/SRF’in Kassensturz programında «sorunun çözüldüğü» yönündeki iddiasını tekrar etmesi, Castillo tarafından «tam bir yalan» olarak nitelendirildi. Nestlé, ancak Kasım ayında kamuoyu baskısı sonucu bu iddiasını web sitesinden kaldırdı.
KAMUOYU BASKISI SONUÇ VERDİ
Chiapas’taki protestocular, Nestlé’nin fiyat politikalarını değiştirmesi için imza kampanyası başlattı ve İsviçre’deki PublicEye (Halkın Gözü)’nin konuya dair raporları hem İsviçre’de hem de Meksika’da medyada yankı uyandırdı. Bunun sonucunda Nestlé, sonbaharda çiftçilerle yeni görüşmeler yaptı. Artan enflasyon ve piyasalarda Robusta kahvesinin fiyatının %50 daha artması nedeniyle, çiftçiler fiyat talebini 50 pesoya yükseltti. Kasım başında yeni sezon için açıklanan fiyat 45 peso (yaklaşık 1.90 CHF) oldu. Julio Castillo’ya göre bu fiyat hala yeterli olmasa da «en azından yaşamımızı idame ettirebiliriz» seviyesinde. Ancak, bu artışın sadece kamuoyu baskısıyla mümkün olduğunu belirtiyor. Nestlé, borsa fiyatları artarken maliyetleri çiftçilere yansıtmamış, ancak kamuoyunun dikkatini çektiği anda fiyatları yükseltmek zorunda kalmış.
KURUMSAL SORUMLULUK GEREKİYOR
Meksika’daki kahve çiftçileri, Nestlé gibi milyarlarca dolar kazanan bir şirketin en azından temel bir insan hakkı olan «geçim düzeyinde gelir»i garanti etmesi gerektiğini savunuyor. Çiftçilerden birinin sözleriyle: «Biz imkânsız bir şey istemiyoruz, sadece insanca yaşamamıza yeten bir fiyat talep ediyoruz.» Bu açıdan bir süre önce kısa sürede yeterli imza toplanmasıyla İsviçre’de oylama konusu olan Sorumlu Çok Uluslu Şirketler Girişimi oylamada halk tarafından onaylanırsa, bu yasal düzenleme şirketleri değer zincirleri boyunca insan haklarına saygı göstermeye zorlayabilir. (Arkadaş)