“Haklarımız için mücadele ediyoruz. Avrupa’nın en zengin ülkesinde yaşıyoruz, ama yine de en çok çalışmak zorunda olduğumuz ülke. Biz makine değiliz!”
7 Kasım’daki merkezi olmayan grevin ilk günü ve sonrası, fransızca konuşan kantonlardan, İsviçre’nin her yerinden gelen 7000 inşaat işçisi; çalışma koşullarındaki bozulma tehditlerine karşı Lozan’da eylemli grev gerçekleştirdi. 11 Kasım’ tarihinde ise, Almanca konuşan işçiler Zürih’te sokaklara çıktı.
Bu önemli eylemin öyküsü ve izlenimler..
Grevin ikinci günü, işçiler alanlardaydılar, 8 Kasım salı günü Unia sendika sekreteri Giorgio Mancuso ; inşaat sektöründeki işçilerin protesto günleri için Lozan’da kurulan çadırda toplanan Vaud kantonundaki inşat işçilerine seslenerek; ‘’ kısa bir süre içinde, fransızca konuşan İsviçre’nin Romandi bölgesinde meslektaşları da onlara katılacak ‘’ dedi. Unia Vaud’un bölge sekreteri Arnaud Bouverat ; ‘’Olağanüstü bu eylemlerin, ulusal toplu iş sözleşmesinin (CN) güçlendirilmesi için İsviçre Girişimciler Derneği’ne (SSE) gönderilen güçlü bir sinyal olduğunu’’ hatırlattı ve “Sağlığınızın korunması, iyi bir emekli maaşı, adil çalışma saatleri, ücretler ve yaşlı işçilere karşı ayrımcılığı önlemek için alanlardasınız. Patronların kendileri de çoğunlukla maaşları düşürülmeyen 50 yaş üzerindedir”dedi.
Destek büyüyor. Eski bir Smood dağıtım firmasının işçisi ; mücadeleleri bir araya getirmenin önemini vurguladı “Sizin gibi zahmetli ve zor işler de çalışan, küresel ısınmadan ilk etkilenenler bizler olurken, çevreyi kirleten ve çevre krizine en çok katkıda bulunanlar zenginler! Ancak girişimciler sizi korumayı reddediyor , çünkü kısa vadeli para kazanmak istiyor. Daha az çalışmak, işçilerin sağlığını korumak ve daha iyi yaşamak için birlikte mücadele edelim!” İki konuşma arasında, sendika sekreteri Tamara Knezeviç, çadırdakileri güçlü sloganlarla ses vermeye davet ediyordu: “Duvarcılar sokakta, patronlar bitik !”, “Duvarcılar yoksa, ev de yok !”
Genel öneme sahip bir mücadele. İsviçre Ulusal Birlik Sendikası (USS) başkanı Pierre-Yves Maillard : “Yalnız değilsiniz! tüm USS bünyesindeki sendikalar sizi destekliyor. İş çevreleri, yaşlıları zayıflatmak ve daha fazla esneklik istemekteler, iş koşulları bundan daha da kötüleştirilemez. Zaten uzun saatler çalıştığınızı biliyorlar. Sızlerin sayesinde, bu ülke kalkınabilir. Geçen yirmi yılda, İsviçre genelinde bir Zürih kantonundan daha fazla alan inşa ettiniz. Maaş artışı almak ve rahat yaşamak sizinde hakkınız”
Unia başkanı Vania Alleva’da şunları ekliyor : “Mücadeleniz örnek ve kararlılığınız etkileyici! Bu bir yürüyüş değil, grev. Örneğiniz diğerlerine cesaret veriyor. Girişimcilerin istediği şey kabul edilemez!”
Saat 11 civarında, yaklaşık 900 cenevreli inşaat işçisi, düdükler, davullar ve sis bombaları arasında geçit törenine geldi. Unia Cenevre’nin bölge sekreteri Anna Gabriel Sabate şunları söyledi: “Biz duvarcıyız!, Vaud kantonundan meslektaşlara organizasyon için teşekkür ediyorken, grevi karalayan bir reklam için ödeme yapan işverenleri bir kez daha kınamak istiyorum. Dinlemeyi, müzakere etmeyi veya hesap yapmayı bilmiyorlar! Dün Cenevre’de eylem yapmak için yaklaşık 3000 kişiyken, işçilerin dörtte üçünün görevde olduğunu söylüyorlar diye protesto ediyor. Sit, Syna ve Unia sendikaları sizinle gurur duyuyor çünkü tehditlere boyun eğmediniz. Kazanacağımız her şey sizlerin sayesinde! Birçoğumuz burada çalışmak için ülkemizden ayrıldık. Adil davranılmayı hak ediyoruz!”
Kısa bir süre sonra, Neuchâtel’den yaklaşık 300 kişi daha eyleme katıldı. Ardından Fribourg’dan 200’den fazla duvar ustası geldi. 1:30 civarında, kortej Lozan sokaklarında gürültülü bir şekilde ilerledi. Unia Vaud kantonunun inşat yapımından sorumlu Pietro Carobbio, Place de la Riponne’a vardığında şu sonuca vardı: ” Bugün 7 binden fazla kişiyiz. Bu, tüm inşaat tarihinde Romandi bölgesindeki en büyük duvar ustası gösterisi.” Ve şunu ekledi, “14 kasım Pazartesi günü sizi en son müzakereler hakkında bilgilendireceğiz ve üzerine bir kazanım koyup koyamayacağımızı göreceğiz!”
Eyleme katılan inşat işçilerinin talepleri ve düşünceleri:
İki vinç operatörü : “Bu sabah otobüsle Cenevre’den geldik. Bizim için toplu mücadele önemlidir. Şantiyelerde iş koşuları ve iş programı giderek daha da sıkılaşıyor. Daha işe başlamadan geç kaldınız deniliyor. Bu sistematik bir şekilde devam ediyor ve stresli ortamlarda çalıştırılıyoruz. İşimiz zor olduğu için, 60 yaşında emekliliğe ulaşmak ve bunun tadını çıkarmak istiyoruz, bu bizim en doğal hakkımız.
Otuz yılı aşkın süredir ustabaşıyım. “Bir ay önce patronuma 7 ve 8 Kasım’da tatil yapacağımı söyledim. Takımımı desteklemek için buradayım. Bundan ötürü bazı meslektaşlarımın hakaretlerine maruz kaldım, ama sonuçları kabulleniyorum. Sorun şu ki, artık gençlerimiz yok, kimse artık bu işi yapmak istemiyor. Amaç artık iyi bir iş çıkarmak değil, her zaman daha hızlı gitmek ve kârlı olmaktır. Benim için meslek bozuldu. Robot oluyoruz. Eğitimsiz ve düşük ücretli geçici işçiler gönderiliyor. Emekliliğe dört yılım kaldı ve çok uzun olacak.
22 yaşında duvar ustası yardımcısı: “Sabah 5’te kalkıp akşam 8’de eve geliyorum. Lozan’da bir şirkette çalışıyorum ama iş yeri değişiyor ve iki saatlik yol. Sevdiğim bir iş ve meslekte geliştiğimi görüyorum ama yorucu. Bugün de burada olan babamla ailece çalışıyoruz. Daha iyi bir maaş ve yol masraflarımın ödenmesini istiyorum. Paketlenmiş öğle yemekleri için de aynı: 17 frank çok az!”
On iki yıldır Fribourg’da duvarcı. “Her yıl daha hızlı çalışmamız isteniyor ama ücretler değişmiyor. Artık yapamıyoruz, çok yorucu. İstedikleri esneklik onlar için, bizim için değil, çünkü artık aile hayatımız için zamanımız olmayacak. Patronların bizim hakkımızda düşündüklerini duyduğumda, bu beni incitiyor, çünkü bu doğru değil, her gün çok çalışıyoruz. Emekliliğe kadar devam edip edemeyeceğimi bilmiyorum, inşaattan ayrılma fırsatım olursa yaparım.”
47 yaşında, aslen Mozambikli ve sekiz yıllık duvar işçisi:. “Şantiyelerde çok risk alıyoruz, çalışma koşullarımız ağır. Bugün haklarımızı savunmak ve patronlardan bize doğru bir adım atmasını istemek için buradayız. Sorumluluklarını almalarını umuyoruz, aksi takdirde sonuna kadar mücadeleye devam. Haftada 50 saat çalışamayız. Daha yaşlı işçilere gelince, en fazla deneyime sahip olanlar çalışacak ve en az kazanacaklar. Gençleri sahada kim eğitecek? Bu şartlar altında bunu yapmaktan artık zevk alamıyorum.”
33 yaşındaki kalıp işçisinin karısı: “Kocam on iki yıldır duvarcı, işini çok seviyor ve işini iyi yapıyor. Şu anda geçici işçi ve kadrolu kontrat imzalamayı umuyor. Benim için olduğu gibi onun için de bugün harekete geçmek önemli, çünkü maaşının artmasını ve gelecekte daha fazla hakka sahip olmasını istiyoruz. Emekliliğin, daha erkene alınması gerektiğini düşünüyorum, kulandıkları fiziki çalışma için 60 yaş çok geç. O sadece 33 yaşında ve yine de akşam eve geldiğinde morali bozuk! Bazı günler o kadar yoruluyor ki, dayanılmaz oluyor. Kışın evden 6:50’de ayrılır ve 16:30 civarında döner, ancak yaz aylarında, 6’da ayrılır ve 17:30’a kadar dönmez. 3,800 ile 4,200 frank arasında değişen net maaş için çalışıyor. Günlük olarak, onlar da tehlikeye atılıyor ve risk almak zorunda kalıyorlar, çünkü patronlar onlardan hızlı çalışmalarını istiyor ve mümkün olduğunca çabuk bitirmeleri için onları strese sokuyorlar. Genellikle geçici olarak Noel’den önceki hafta izinli olabiliyor. Bu yaz Lozan’da sıcak hava dalgasına rağmen işini hiç kesmedi. Eve kıpkırmızı gelirdi: İşyerinde kendilerini koruyacak hiçbir şey yoktu ve her halükarda işçilerin içki içmeyi bırakma ve güneş kremi sürme gibi talimatlara uymaya zamanları yoktu. Medyaya yansıyan işverenlerin sözleri, gerçekten adil değil. İşçilerin daha fazlasını yapmasını isterler ama imkansız, daha fazlasını yapamazlar, onlar makine değiller! Öyle görünüyo ki Portekiz’e dönüyoruz. Daha düşük ücretler için ve herhangi bir geleneksel koruma olmaksızın haftada 50 saat çalışmak söz konusu olamaz, bunu kabul edemeyiz! Kocamın babam gibi 56 yaşından sonra çalışamaz hale gelmesini istemiyorum. Mücadelenin meyvelerini vereceğine inanıyoruz” dedi.
80.000 işçi, ana inşaat sektöründe Ulusal toplu iş sözleşmesine(CN Convention National tabidir Bu çalışma koşullarını koruyan, İsviçredeki en büyük sözleşmelerden biridir. Sözleşme yıl sonunda sona erer ve yeniden müzakere edilmesi gerekir. Inşaat işçileri /sendikaları ve İsviçre Girişimciler Derneği bu sözleşmeyi imzalarlar.
Ulusal TİS toplu iş sözleşmesi 2023 ile ilgili 9. müzakere turunda İsviçre SSE Girişimcileri Derneği ve Unia ve Syna sendikalarının delegasyonları, 29 Kasım 2022 Salı gecesi bir anlaşmaya vardı. Buna göre, çalışma süresinin düzenlenmesinde basitleştirmeler ve artış için iyileştirmeler sağlandı.1 Ocak 2023’ten itibaren yürürlükteki ücretlere 150 frank, asgari ücretlere ise 100 frank zam yapılacak. Yeni ulusal anlaşma önümüzdeki üç yıl için imzalanmıştır. Müzakerelerin sonucunun hâlâ her iki tarafın karar organları tarafından onaylanması gerekiyor.
Kasım 2022 / Ali Korkmaz / Lozan