Tam AVS/AHV (Yaşlılık ve Hayat Sigortası) emekliliği alabilmek için 44 yıl boyunca prim ödenmesi gerekiyor. Ancak bu şartı yerine getiremeyenlerin sayısı giderek artıyor. İsviçre Sendikalar Birliği (USS/SGB), bu durumun giderek kötüleştiğini ve acil önlem alınması gerektiğini vurguluyor.
USS/SGB Merkez Sekreteri Gabriela Medici, İsviçre’deki emeklilik sisteminin mevcut durumu hakkında açıklamalarda bulundu. Medici’nin yaptığı analizlere göre, tam AVS/AHV emekliliği alamayan emeklilerin oranı son 15 yılda %11’den %19’a yükseldi. “Bugünkü aktif çalışanların yaklaşık bir milyonu ileride tam değil, yalnızca kısmi emeklilik maaşı alacak” diyen Medici, bu durumun binlerce kişinin yaşam standardını olumsuz etkileyeceğine dikkat çekti.
EKSİK PRİMİN NEDENLERİ ÇEŞİTLİ
Eksik prim ödeme durumunun birçok farklı sebebi bulunuyor. Öğrencilik yıllarında sigortaya kaydolmamak, yurtdışında uzun süre kalmak, uzun süreli hastalık veya kazalar nedeniyle çalışamamak bu nedenler arasında yer alıyor. Bunun yanı sıra, sık iş değişikliği ve kayıt dışı çalışma (sigortasız işçilik) da eksik prim ödemeye yol açan faktörler arasında.
Göçmenlik durumu da önemli bir etken olarak öne çıkıyor. Örneğin, 30 veya 40 yaşında İsviçre’ye gelen bir kişi, tam emekliliği hak edebilmek için gerekli olan 44 yıl boyunca prim ödeme şansına sahip olamıyor.
HER EKSİK YIL İÇİN %2,3 DAHA AZ EMEKLİLİK
Prim ödemesinde eksiklik bulunan emekliler için maaşlarında ciddi kayıplar yaşanıyor. Her eksik yıl, emeklilik maaşının %2,3 oranında düşmesine neden oluyor. Bu da maksimum 2520 franklık bir emeklilik maaşı için yaklaşık 60 franklık bir kayıp anlamına geliyor.
Medici, eksik prim günleri nedeniyle birçok kişinin her ay 200 frank daha az maaş aldığını belirtiyor. “Özellikle kayıt dışı çalıştırılan ve işverenleri tarafından sigortaları yatırılmayan kişiler için bu durum büyük bir şok oluyor” diyor.
BİRÇOK KİŞİ EKSİK PRİM SORUNUNUN FARKINDA DEĞİL
Eksik prim ödemelerinin kısmen telafi edilebileceğini belirten Medici, bu primlerin eksik olduğu yıldan itibaren beş yıl içinde ödenmesi gerektiğini vurguluyor. Ancak birçok kişi bu eksikliklerin farkında bile değil. AVS/AHV prim dökümünü incelemek isteyen bir çalışanın bunu kendisinin talep etmesi gerekiyor. Medici, bu sürecin çağ dışı kaldığını ve AVS/AHV sisteminin eksik primlerin oluşmasını en aza indirecek şekilde yapılandırılması gerektiğini savunuyor.
SENDİKALARDAN ÜÇ ÖNEMLİ TALEP
İsviçre Sendikalar Birliği, sorunun çözümü için üç ana öneride bulunuyor:
Yıllık AVS/AHV Belgesi: Sigortalılar her yıl otomatik olarak ödedikleri primleri, toplam prim yıllarını ve eksik primlerini içeren bir belge almalı. Medici “Emeklilik sandıkları için yıllık döküm belgesi sunuluyor. Dijitalleşmeyle birlikte AVS/AHV için de bu mümkün olmalı” diyor.
Ücretsiz Danışmanlık Hizmeti: AVS/AHV primlerinin durumu hakkında çalışanlara ücretsiz danışmanlık sağlanmalı. Medici “Bu sayede çalışanlar, ileride emeklilik maaşlarını nasıl etkileyeceklerini önceden görebilirler” diye ekliyor.
Eksik Primleri Geriye Dönük Ödeme Kolaylığı: Özellikle sigortalının kendi hatasından kaynaklanmayan eksik primler için daha esnek geri ödeme seçenekleri sunulmalı. Medici, “Emeklilik sandıklarında ve üçüncü emeklilik sütununda (pilier) bu tür eksik ödemeler için geri alım imkânları artırıldı. Ancak en önemli sistem olan AVS/AHV’de bu imkân çok kısıtlı” diyerek eleştirilerini dile getiriyor.
REFORM ÇALIŞMALARI DEVAM EDİYOR
Sendikaların bu taleplerinin ilerleyen dönemde dikkate alınması bekleniyor. İsviçre hükümeti şu anda AVS/AHV bireysel hesaplarına erişimi kolaylaştıracak bir internet platformu üzerinde çalışıyor. İçişleri Bakanı Elisabeth Baume-Schneider’in, yıl içinde AVS/AHV’de yapılacak büyük reformlarla ilgili ana hatları açıklaması bekleniyor. (Arkadaş)