1 Aralık 2022 tarihinde, genetik bilgi sağlayan tıbbi ve tıbbi olmayan testler için yeni bir yasal çerçeve yürürlüğe girdi. İnsan Genetik Analizine ilişkin Federal Kanunun (LAGH) gözden geçirilmiş bu versiyonunun, suiistimalleri önlemeyi ve bireyin korunmasını garanti altına almayı amaçladığı açıklandı.
Genetik bilgi sağlayan DNA testlerinin sayısı sürekli artıyor. Bu testlerden bazıları tıp alanında, örneğin bir teşhis veya kalıtsal bir risk belirlemek için kullanılırken, diğerleri doğrudan tıbbi olmayan başvuru sahiplerine, örneğin coğrafi kökenlerini belirlemek için sunulmaktadır. Kullanım alanlarının bu şekilde çoğalmasının, genetik testlere ilişkin çerçevenin gözden geçirilmesini gerekli kıldığı belirtildi.
Federal Halk Sağlığı Dairesi (FOPH) sözcüsü Grégoire Gogniat, “Yasada yapılan son değişiklik 2007 yılına aittir. Sadece tıp alanındaki genetik analizleri ve ebeveynlik testlerini kapsıyordu. Tıbbi olmayan diğer tüm testler doğrudan tüketicilere satılabilir. Bu tür testler ve bunların tedariki, genetik alanındaki önemli ilerlemelerle birlikte son yıllarda önemli ölçüde gelişmiştir. Günümüzde bir kişinin özellikleri birkaç gün içinde ve çok düşük maliyetle analiz edilebilmektedir […] Yürürlüğe giren yeni yasa ile tıbbi olsun ya da olmasın tüm insan genetik analizleri kapsama alınmıştır.
Yasanın dört amacı vardır: insan onurunun ve kişiliğinin korunması, genetik analizlerin kötüye kullanılmasının önlenmesi, örneğin kişinin bilgisi dışında, genetik verilerin kötüye kullanılmasının önlenmesi ve analizlerin ve sonuçların yorumlanmasının garanti altına alınması” cümleleriyle açıklıyor.
Tıbbi genetik testler için değişiklikler
Tıp alanındaki genetik testlerle ilgili olarak Grégoire Gogniat iki ana değişikliğin altını çiziyor. Bu testlerin prensip olarak bir doktor tarafından reçete edilmesi gerekirken, artık diş hekimleri, eczacılar ve terapistler de örneğin bir ilaca karşı gelişen hassasiyeti belirlemek için genetik testler reçete edebilecekler. Tıp alanındaki genetik laboratuvarları artık akreditasyon şartına tabi olacak. Grégoire Gogniat, “Yasa, bir laboratuvarın akreditasyon alabilmesi için beş yıllık bir geçiş dönemi öngörüyor,” diye ekliyor.
Küçük çocuklar ve doğmamış çocuklar gibi ayırt etme yetisine sahip olmayan kişiler için sadece tıbbi olarak gerekli genetik testler yapılabilir. Bir hastalığın teşhisi için gerekli olmadıkça, hamileliğin 12. haftasının sonundan önce ebeveynlere çocuğun cinsiyeti hakkında bilgi verilemez. Özellikle hassas bilgiler sağlamayan genetik testler, örneğin genetik saç rengi analizi, doğrudan başvuranlara verilebilir.
İsviçre’de tıbbi olmayan genetik testler düzenleniyor
Birçok ticari şirket, örneğin atalarımızın nereden geldiğini, çeşitli hastalıklara yakalanma riskini öğrenmek ve diyetimizi optimize etmek için internette tıbbi olmayan genetik testleri tanıtıyor. Bu şirketler İsviçre’de yerleşikse, çerçeve daha katı hale geliyor. Grégoire Gogniat şöyle açıklıyor: “Soyağacı ve kökenler hassas verilerdir. Bu tür testler bir sağlık uzmanı tarafından yapılmalı ve analiz yetkili bir laboratuvar tarafından onaylanmalıdır.”
Ancak İsviçre yasalarına göre, tıbbi bir reçete olmaksızın çocuklara ve ayırt etme gücüne sahip olmayan kişilere bu testlerin yapılmasının yasak olduğu kuralı hala geçerlidir. Bir kişinin DNA’sının rızası olmadan test için gönderilmesi de yasaktır. (Arkadaş)