İsviçre’nin, Amerikan savaş uçağı F-35A’ları satın almaması için, Sol koalisyon tarafından “Stop F-35” adıyla başlatılan imza toplama kampanyası, başarılı oldu. Aralarında PS ve Yeşillerin de bulunduğu Sol koalisyon, Bern’deki Federal Şansölye’yetopladıkları 120 binden fazla imzayı teslim etti.
Ordusuz İsviçre Grubu (GSsA) bir basın açıklamasında, yaklaşık 103.000 imzanın geçerli olarak onaylandığını söyledi. İmzaların toplanması, gereken 100.000 imzayı elde etmek için sürenin bitiminden yaklaşık altı ay önce sona eriyor.Teslim edilen imzaların yetkililer tarafından doğrulanmasının ardından hükümetten referandum tarihini belirlemesi istenecek.
Girişim, İsviçre’nin üretici Lockheed Martin’den F-35 tipi savaş uçağı almamasını sağlamak istiyor. Eğer referandum başarılı olursa satın alma yasağı 2040 yılına kadar geçerli olacak.Stop-F-35’in yaptığı basın açıklamasında, İsviçre hükümetinin başka bir savaş uçağını seçmesi halinde girişimin geri çekileceği belirtildi.
Eylül 2020’deki referandumda ordunun yeni savaş uçağı filosu için 6 milyar İsviçre Frangı (6.3 milyar dolar) harcamasına kıl payı farkla onay çıkmasının ardından Haziran 2021’de hükümet, ABD’li üretici Lockheed Martin’den 36 F-35A satın almaya karar vermişti.
Başlatıcılara göre, Amerikan uçağı çok pahalı, çok tehlikeli ve İsviçre’nin ihtiyaçlarına uygun değil. Satın alma fiyatı nispeten düşük olsa bile işletme maliyetleri yüksek olacaktır.İsviçre parlamentosunun iki komisyonu, ABD’de uçakla ilgili bildirilen bir dizi teknik sorundan sonra bu modelin neden seçildiğine ve yüksek maliyetine dair soruşturma başlattı.
Sözleşmelerin imzalanması
Girişime rağmen, Parlamento hızlı hareket etmek istiyor ve Federal Konsey’in 31 Mart 2023’teki teklifin süresi dolmadan ABDile,İsviçre tarihinin en büyük askeri teçhizat sözleşmesini imzalamasını talep ediyor. Sağcı çoğunluk, bu olmadan, cihazların üretici tarafından teslim edilmesinin artık garanti edilmeyeceğinden endişe duyuyor. Sol ise, halkın referandum haklarının ihlâl edilmesini eleştiriyor.
Ukrayna’daki savaş nedeniyle, Savunma Bakanı Viola Amherd Mart ayında başlatıcıları metinlerini geri çekmeye çağırmış ancak sol ittifak reddetmişti.
2030 yılına kadar yeni savaş uçaklarının satın alınması, Eylül 2020’de yapılan halk oylamasında %50,1 evet oyu ile kıl payı kabul edildi. Ve dört teklif arasında, Federal Konsey Haziran 2021’in sonunda 36 adet F-35A’nın satın alınmasını teklif etmişti.
Amerikan Lockheed Martin’in 36 yeni uçağı 6.035 milyar franka mal olacak. Fiyat, ABD hükümetiyle müzakere edildi ve Federal Savunma Bakanlığı’na göre bu nihai bir karar. Bu uçaklar, 2030 yılında ömrü sona erecek olan F/A-18’lerin ve Tiger’ların yerini alacak.
Federal Konsey halk oylamasını engel olarak görüyor
Öte yandan Federal Konsey 24 Ağustosta yaptığı açıklamada, Savunma Bakanlığının “F-35’i Durdur” girişimi hakkındaki mesajını ancak “kış oturumuna kadar” Parlamentoya ileteceğini söyledi.Bu duyuru, Ordusuz bir İsviçre Grubunun (GSsA) ve sol koalisyonun Mart 2023’te, yani Amerika ile sözleşme tekliflerinin geçerliliği sona ermeden önce girişimin halkoyunasunulması olasılığını ortadan kaldırıyor. Zaten girişimin başlatıcılarının Federal Konsey’den talep ettikleri şey buydu.
Federal Konsey yaptığı açıklamada, girişimin başlatıcıları tarafından talep edilen programın uygulanabilir olmadığını, oylamanın Mart 2023’te yapılmasını şart koşmanın, Federal Konsey ve Parlamento’ya halk inisiyatifiyle ilgili mesajı hazırlamak ve işlemek için yalnızca bir aydan biraz fazla bir süre bırakacağını iddia etti. Federal Konsey’e göre,satın alma sözleşmelerinin imzalanması Mart 2023’ün sonundan önce gerçekleşmezse, teklifin geçerliliğini uzatmak için ek müzakereler gerekli olacaktır. Enflasyon ve talep artışı nedeniyle sabit fiyatlarla bu yapılamayacaktır. Ayrıca F-35A’nın satın alınmasındaki bir gecikmenin İsviçre’nin güvenliği için ciddi sonuçları olacağı konusunda hükümeti bir kez daha uyardı.
Girişimin başlatıcıları bu tutumu halka “hakaret” ve “alaycılık” olarak nitelendirerek, “bu işleyen bir demokrasiyle alay etmektir. Seçmenlerin İsviçre tarihindeki en büyük silah sözleşmesini oylayabilmelerini talep ediyoruz. Ne bir fazla, ne bir eksik. Girişim referandum için sonuçlandı ve bu nedenle şimdi Parlamento’dan sonbahar oturumunda orduyla ilgili mesaja satın alma sözleşmesinin imzalanması için bir son tarih eklemeyi reddetmesini istiyoruz” diyorlar.(Arkadaş)