“
İsviçre ekonomisi 2023 yılının başında bankacılık krizi, enflasyon ve yükselen faiz oranları gibi bir dizi zorlukla karşı karşıya.
Büyüme hafifçe yukarı yönlü revize edildi
Mart ayı ortasında, Ekonomik İşlerden Sorumlu Devlet Sekreterliği (Seco), Aralık ayı ortasındaki bir önceki değerlendirmesinde %1 olan İsviçre gayri safi yurtiçi hasıla büyüme tahminini hafifçe yükselterek %1.1’e çıkardı. Konfederasyon ekonomistleri 2024 yılı için ise daha önce beklenen %1.6’ya kıyasla %1.5’lik bir büyüme bekliyor.
Seco yaptığı açıklamada, bir yandan “Çin’in şu anda güçlü bir toparlanma yaşadığını” ve “Avrupa’daki enerji durumunun son aylarda hafiflediğini” belirtti. Öte yandan, “başlıca sanayileşmiş ülkelerde enflasyonun temelindeki gelişme beklenenden daha az elverişli olmuştur, bu da daha kısıtlayıcı para politikalarına yol açacak ve küresel talebi yavaşlatacaktır” tespiti yaptı.
Enflasyonla ilgili olarak, 23 Mart’ta ana faiz oranını 50 baz puan artırarak %1.5’e çıkaran İsviçre Ulusal Bankası’nın (SNB) Mart ayı sonunda yaptığı tahmin nispeten yüksek kalmaya devam etmektedir. Enflasyonun 2023 yılında %2,6’ya, 2024 ve 2025 yıllarında ise %2’ye ulaşması bekleniyor.
Patron örgütü Swissmem de Mart ayı başında düzenlediği yıllık basın toplantısında 2023 yılı için “ılımlı iyimser” bir görünümden söz etti. Makine, elektrikli ekipman ve metal işleme üreticilerini temsil eden patron örgütü, üçüncü çeyrekteki keskin düşüşün ardından, gelecekteki ihracatın bir göstergesi olan sipariş defterlerinin dördüncü çeyrekte yenilendiğini söyledi.
Bankacılık sektörü Credit Suisse fiyaskosuyla sarsıldı
2023 yılı İsviçre finans merkezi için kâbus gibi başladı. Ülkenin ikinci büyük bankası Credit Suisse, devlet desteği ile rakibi UBS tarafından devralınarak iflastan kurtarıldı. “Batmak için çok büyük” olan bankaların bu ilk küresel birleşmesi, yönetim altındaki varlıkları neredeyse 5,000 milyar İsviçre Frangı olan bir dev yarattı. Anlaşma risklerle dolu ve bankacılık sektöründe küresel hisse senedi piyasalarına yayılabilecek daha fazla paniği önlemek için dikkatli bir şekilde yönetilmesi gerekecektir. Diğer yandan binlerce çalışan işini kaybetme tehdidi altında.
İsviçre’nin güvenilir ve muhafazakâr bir finans merkezi olarak sahip olduğu itibar zedelenmiştir. Hissedarlar ve tahvil sahipleri bu operasyonda hükümet tarafından feda edilmiştir. İsviçre bankacılık düzenleyicisinin (FINMA) 16 milyar CHF’lik AT1 tahvillerini iptal etme kararı güçlü eleştirilerle karşılandı ve mağdur yatırımcılar tarafından yasal işlem başlatılmasına yol açması muhtemeldir.
Parlamento neyin yanlış gittiğini ve yetkililerin Credit Suisse’in çöküşünden önce gerekli özeni gösterip göstermediğini inceleme zahmetine bile katlanmadı. Bazı siyasi partiler ek bankacılık düzenlemeleri yapılmasını ya da Credit Suisse’in İsviçre’deki faaliyetlerinin ayrı bir kuruluşa dönüştürülmesini talep ediyor.
Nestlé ağlıyor, emtia tüccarları gülüyor
Enflasyonun yarattığı baskılar özellikle gıda ve içecek sektörü üzerinde ağır bir yük oluşturuyor. Nestlé, özellikle gelişmekte olan pazarlardaki güçlü büyümeye rağmen 2022 yılında net kârının %45 oranında düştüğünü gördü. Şirketin CEO’su Mark Schneider Şubat ayında yaptığı açıklamada, dünyanın en büyük gıda ve içecek şirketinin artan maliyetleri dengelemek için bu yıl fiyatları yeniden artırmayı planladığını söyledi.
Emtia tüccarları ise fiyat artışından memnun. Örneğin Glencore, artan petrol ve kömür fiyatları nedeniyle vergi öncesi kârını %60 artırarak 34 milyar doların üzerine çıkardı. Cenevre merkezli Trafigura, 2021’de 3,1 milyar dolar olan net kârının 2022’de 7 milyar dolara yükseldiğini gördü. Emtia piyasaları normal dalgalanma seviyelerine dönerken, kârlılığın bu yıl daha düşük olması bekleniyor.
Sektör, Mart ayında Rus petrol ve emtia ticaretindeki rolü üzerinde daha fazla şeffaflık ve kontrol istediklerini söyleyen İsviçreli yetkililerin de baskısı altında.
İsviçre turizmi bu yıl iyi bir başlangıç yaptı
Sektörü temsil eden ulusal ofis Switzerland Tourism, yeni sona eren kış sezonuna ilişkin olumlu bir değerlendirme yaptı. Tüm kış sezonu için otel geceleme rakamları henüz mevcut değil, ancak Kasım, Aralık ve Ocak aylarında, pandemiden önceki son tam sezon olan 2019’un aynı dönemine kıyasla gecelemelerde yaklaşık %15’lik bir artış ve yabancı turistlerde neredeyse normale dönüş (-%4) ile çok yüksek sayıda İsviçreli turist görüldü.
İsviçre Turizm sözcüsü Véronique Kanel, “Yakın Avrupa pazarlarından gelen ziyaretçi sayısı iyi, ancak pandemiden önceki son kış sezonuna göre hala biraz daha düşük” diyor. Avro bölgesi ve İngiltere’deki enflasyon, bu ülkelerden gelen turistlerin tatil ve seyahat bütçelerini zorluyor. Kanel, “Ancak, İsviçre’de enflasyon oranı daha düşük olduğu için, turizmin asgari bir fiyat avantajı var ve bu da İsviçre frangının gücünü en azından bir şekilde dengeliyor” diyor.
Körfez ülkeleri için -%5 ve Kuzey Amerika için -%8,1 ile karşılaştırıldığında, Güneydoğu Asya’dan gelen turistlerin geri dönüş oranı 2022’de 2019’a çok yakın bir seviyede (-%3,2) özellikle hızlı olmuştur. İsviçre Turizmi önümüzdeki yıllarda Endonezya, Malezya, Singapur ve Tayland gibi ülkelerden gelen turist sayısında bir patlama beklemektedir.
Önümüzdeki birkaç ay içinde Çin, Japonya, Güney Kore ve Hindistan’dan da çok sayıda turistin geri dönmesi bekleniyor. “Çinli turistlerin bu yaza kadar İsviçre’ye dönmemesi muhtemel. Şu anda, hava taşımacılığı kapasitesi, Schengen vizeleri, İsviçre’de konaklama ve özellikle uçuşlarda yüksek fiyatlar gibi alanlarda yaşanan darboğazlar hala gezgin akışını engelliyor,” diyor Véronique Kanel.
Saatçilik hala başarı dalgasını sürdürüyor
İsviçre saat endüstrisinin şu anda içinde bulunduğu yükselişi hiçbir şey engelleyemiyor gibi görünüyor. Rekor kıran 2022 yılının ardından, saat ihracatı yılın başında da büyümeye devam etti. İsviçre Saat Endüstrisi Federasyonu’nun (FH) mevcut son istatistiklerine göre, yılın ilk iki ayında geçen yılın aynı dönemine kıyasla %12,8 artışla 3,8 milyar franka yükseldi.
Tüm ana pazarlar artış gösterdi. Amerika Birleşik Devletleri (+%20) İsviçre saatlerinin satışı için lider pazar olmaya devam ediyor. Covid-19’a bağlı sağlık kısıtlamalarını kaldıran son ülkelerden biri olan Çin, Şubat ayında yeniden kâra geçti ve önümüzdeki aylarda bir kez daha saat üretimindeki büyümenin ana itici güçlerinden biri haline gelebilir.
Geçen yıl gözlemlenen eğilimi teyit edercesine, son müşteriye tanesi 500 CHF’den daha ucuza satılan giriş seviyesi saatlerin ihracatı yılın başında yeniden %10’un üzerinde artış gösterdi. Bu olgu, Omega Speedmaster’ın tasarımını temel alan bir Swatch serisi olan “Moonswatch”ın başarısından kaynaklanmaktadır. Swatch Group başkanı Nick Hayek’e göre Mart 2022’de piyasaya sürülmesinden bu yana bir milyon adetten fazla satıldı. Üst düzey segment yine de saat endüstrisinin nakit desteği olmaya devam ediyor: ihracat değerinin dörtte üçünden fazlası 7.500 CHF’nin üzerinde satılan saatlerle gerçekleşmiştir.
İlaç endüstrisi yeni gişe rekorları kıran ilaçlar arayışında
Şubat ayında Novartis, 2022 yılı cirosunun temel olarak olumsuz döviz kuru etkileri nedeniyle %2 düştüğünü açıkladı (sabit döviz kurlarında +%4). Sonuç olarak, CEO Vas Narasimhan’ın ücreti %25 oranında azaltılarak toplam 8,5 milyon franka indirildi. Rhineland laboratuvarı halen Sandoz jenerik ilaç bölümünden ayrılmayı planlıyor ve bu da 1.400’ü İsviçre’de olmak üzere 8.000 kişinin işini kaybetmesine yol açacak.
Roche’un yeni patronu Thomas Schinecker, Mart ayı ortasında göreve geldiği ilk gün dijital teknoloji ve araştırma ve geliştirme alanlarına büyük yatırımlar yapılacağını duyurdu. Bu yıl herhangi bir işten çıkarma planlanmadığını söyledi.
Covid-19 pandemisi arka planda kalırken, İsviçre ihracatının ana itici gücü olan ilaç endüstrisi, özellikle kanser ve nadir hastalıklar için yeni, sözde yenilikçi ilaçlara bakıyor. Gişe rekorları kıran bazı ilaçların patent süreleri yaklaşırken, Novartis ve Roche yeni tedaviler başlatmak ve araştırma portföylerini canlandırmak için para harcıyor.