Elektronik çipler tüm cihazlarımızın ve aynı zamanda dünya jeopolitiğinin merkezinde yer alıyor. ABD ve Çin arasındaki rekabette önemli bir konu olan bu ürünler, aynı zamanda Çin Halk Cumhuriyeti’nin yarı iletken üretiminde tartışmasız lider olan Tayvan adasını ele geçirme çabasını da açıklıyor.
Fransız Uluslararası İlişkiler Enstitüsü (IFRI) Çin faaliyetleri başkanı MarcJulienne “Yarı iletkenler mikroskobik, hatta nanoskopik elektronik bileşenlerdir ve elektronik olan her şeyde, özellikle de bugünün ve yarının yüksek teknolojisinde bulunurlar” hatırlatmasında bulundu. Akıllı telefonlar, bilgisayarlar, otonom arabalar, yapay zeka, uzay ve askeri teknolojiler: yarı iletkenler tüm bu alanlarda temel teknolojik yapı taşıdır.
Tayvan, dünyanın en sofistike modeller için bağımlı olduğu ana üretici olmasına rağmen, yarı iletken değer zinciri yine de tamamen küreselleşmiştir: Tayvan, bu elektronik çipleri kendi topraklarında üretmek için Avrupa veya ABD’de geliştirilen teknolojilere ve uzmanlığa ihtiyaç duymaktadır. Alanında dünya liderlerinden biri olan Amerikan Qualcomm şirketi, Tayvan fabrikalarının da üretebileceği yarı iletkenlerin tasarımı için yazılım geliştiriyor.
Olası olmayan bir “iyileşme” senaryosu
Adanın bu kilit rolü – diğer tarihi ve jeostratejik faktörlerle birlikte – Çin’in Tayvan’ın kontrolünü yeniden ele geçirme arzusunun merkezinde yer almaktadır. MarcJulienne, “İhracata dayalı bir ekonomiden hizmet ve yüksek teknolojiye dayalı bir ekonomiye geçmeye çalışan Çin’in bu yarı iletkenlere çok ihtiyacı var ve Tayvan’ı ele geçirerek bu endüstriye el atmak istiyor” diyor.
Ancak uzman, adanın işgali durumunda Çin’in Tayvan fabrikalarının faaliyetlerini olduğu gibi “devralamayacağını” da sözlerine ekliyor. Bir yandan yarı iletken değer zincirinin globalleşmesi, diğer yandan da bu tür üretimin uzmanlığa ve personele bağlı olması nedeniyle. Marc Julienne, “Tayvanlıların işbirlikçi olması ve dünya lideri TSMC gibi yerel şirketlerin Çin’in saldırısı karşısında fabrikalarını kapatmaya çalışmaması önemli,” diye vurguluyor.
Tayvan yeni teknolojiler alanında çok ileridedir ve mevcut hegemonyasını 1980’lerden bu yana bu sektöre yaptığı büyük ve sürekli yatırımlara borçludur. “Çin’de on yıllar boyunca yapılan yatırımların eksikliği bir gecede telafi edilemez. Ancak asi bir eyalet olarak kabul edilen Tayvan’ın yeniden entegrasyonu – mümkünse barışçıl bir şekilde – Çin’in bu gecikmeyi telafi etmesini sağlayabilir.” Çinli yetkililerin Çin Halk Cumhuriyeti’nin yüzüncü kuruluş yıldönümü olan 2049 yılına kadar ekonomik, teknolojik ve askeri olmak üzere tüm alanlarda dünyanın lider gücü olma hedefiyle birlikte, gücün tüm donanımlarına hâkimiyet şarttır ve teknoloji alanında yarı iletkenler alfa ve omega’dır.
ABD piyonlarını hareket ettiriyor
Çin’in gündemi karşısında ABD, Çin-Amerikan rekabetinde kilit bir konu olan yarı iletken endüstrisinin bir kısmının taşınması için 50 milyar doları serbest bıraktı. Başkan Joe Biden, yatırımın ülkesinin “21. yüzyılın ekonomik rekabetini” kazanmasına yardımcı olacağını söyledi. Temmuz ayı sonunda ABD Kongresi tarafından kabul edilen metin, araştırma ve geliştirme için de on milyarlarca dolar öngörüyor. (Arkadaş)