Covid-19 salgını sırasında İsviçre büyük bir hemşire sıkıntısıyla karşı karşıya kaldı. Herkes bir şeyler yapılması gerektiği konusunda hemfikir olsa da, sağlık sektörü ve bu sektörü özelleştirerek kâr hedefli işletmeler haline getiren parlamento, sorunun nasıl çözüleceği konusunda ikiye bölünmüş durumda. İsviçreli seçmenler 28 Kasım’da ülke çapında yapılacak oylamada bu sorunun nasıl çözüleceğine karar verecek.
Mayıs 2020’de yapılan bir araştırmada (1)ameliyat ve yoğun bakım alanında uzman olarak kayıtlı bir hemşire,“Her gün hastalık izninde hemşire vardı ve onun yerini alacak kimse yoktu. İş yerinde çok stresliydim. Eve geldiğimde gergindim ve hayal kırıklığımın öfkesini ailemden çıkardım,” diye açıklıyor durumunu. Bu hemşirenin basına yansıyan açıklaması, İsviçre’de personelyetersizliği nedeniyle, yoğun, stresli ve düşük ücretle çalışan hemşirelerin tipik çalışma koşullarını deşifre ediyor.
Sokağa çıkma sınırlamaları sırasında balkonlardan alkışlanan hemşireler, uzun süredir devam eden ancak pandeminin odak noktası haline getirdiği bu sorunu çözmek için harekete geçme çağrısı yapıyor. Bu bağlamda, 28 Kasım’da İsviçre halkı, “Güçlü hemşirelik bakımı için” halk inisiyatifine veya kısaca sağlık ve bakım emekçilerinin koşullarını iyileştirmeyi amaçlayan hemşirelik girişimine oy verecek.
Hemşire sıkıntısı ne kadar kötü?
Nitelikli hemşirelere duyulan ihtiyaç, nüfus yaşlandıkça yıllar içinde istikrarlı bir şekilde artmasına rağmen İsviçre yeterli kalifiye personel yetiştirmiyor. Buna hemşirelerin çalışmakoşullarının elverişsizliği ve düşük maaşları nedeniyle hemşire adayı öğrencilerin okulu bırakma oranı da ekleniyor. Hemşirelerin %46’sı mesleği bırakıyor. Bu, İsviçre Sağlık Gözlemevi’ne göre, hiçbir şey yapılmazsa, İsviçre’nin 2030 yılına kadar ek 65.000 hemşireye ihtiyacı olacağı anlamına geliyor.
İsviçre, ihtiyaçlarını karşılamak için komşu ülkelerden kitlesel olarak işe alım yapıyor. İsviçre hastanelerinde çalışan hemşirelerin üçte biri yabancı. Ancak yabancı işçilere olan bu bağımlılık, pandemikoşullarındayaşandığı gibi sorun yaratabiliyor. Ülkeler virüsün yayılmasını sınırlamak için sınırlarını kapattığında, İsviçre sağlık emekçilerinin sınırı geçip çalışmaya devam etmelerine izin vermek için komşularıyla müzakere etmek zorunda kalmıştı.
Girişim neyi amaçlıyor?
2017’de İsviçre Hemşireler Derneği, hemşirelerin koşullarını iyileştirmek için çeşitli çözümler öneren bir halk girişimi başlattı.
İlk olarak, hemşirelik girişimi hükümeti ve kantonları, İsviçre’de yeterli sayıda kayıtlı hemşire yetiştirmeye çağırıyor. İkincisi, hükümetin insan onuruna yaraşır çalışma koşullarını ve maaş oranlarınıgaranti etmesi ve mesleğe uygun şekilde değer verilmesi gerektiğini söylüyor.
2019 yılında yayınlanan Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) sağlık araştırmasına göre, hemşirelerin maaşı İsviçre’deki ortalama maaşa kıyasla üye ülkeler arasında en düşük olanlardan biridir.
Girişimin destekçileri, hükümetin yeni kariyer fırsatlarını kolaylaştırmak için sektördeki mesleki gelişim yollarında da reform yapması gerektiğini söylüyor.
Son olarak girişim, hemşirelerin şu anda olduğu gibi tıbbi reçete gerekmeden bazı hizmetleri doğrudan sigorta şirketlerine faturalandırmasını sağlamak istiyor.
Parlamentonun dolaylı karşı teklifinde neler var?
Hükümet ve parlamento da hemşirelik bakımını güçlendirmek ve hemşire eksikliğini gidermek istiyor, ancak halkın inisiyatifinin çok ileri gittiğini savunuyor. Parlamenterler, Hemşireler Derneği’nin eğitimi teşvik etme ve hemşirelerin bağımsız hareket etme kapasitelerini genişletme taleplerini karşılayan dolaylı bir karşı öneriyi kabul ettiler.
Karşı teklif, eğitim ve ileri eğitim için sekiz yıl boyunca 1 milyar CHF (1,09 milyar CHF) yatırım çağrısında bulunuyor. Girişimin önerdiği gibi, hemşirelerin tıbbi reçeteye ihtiyaç duymadan belirli hizmetleri doğrudan sigorta şirketlerine fatura edebilmelerini de öneriyor. Sağlık maliyetlerinin şişirilmesini önlemek için, karşı teklif, tedbire eşlik edecek bir kontrol mekanizmasının ana hatlarını çiziyor.
Seçmenler neden karar verecek?
2017 yılında Hemşireler Derneği, girişim için 120 bin imza topladı. Parlamentonun dolaylı karşı önerisine ikna olmayan inisiyatif komitesi metnini geri çekmemeye karar verdi. Sonuç olarak İsviçreli seçmenler karar verecek. İnisiyatifi kabul ederlerse, karşı teklif geçersiz olacaktır. Reddederlerse, karşı teklif kabul edilecektir.
Girişim lehine temel argümanlar nelerdir?
Girişimin destekçileri, karşı önerinin eğitime yapılan yatırımlara odaklanmasına karşın, sektördeki bakım kalitesini ve çalışma koşullarını iyileştirmek için yeterli önlemi içermediğini söylüyorlar. Girişim komitesi, bunun hemşirelerin mesleklerini erkendenbırakmalarını önlemenin anahtarı olduğunu söylüyor ve tamamlayıcı önlemler yürürlüğe girmedikçe önerilen yatırımların boşa gideceğini savunuyor.
‘Evet’ cephesi, iş memnuniyetinin esas olarak ekip başına hemşire sayısına, kişisel gelişim fırsatlarına ve meslek onuruna yakışır ücretlere bağlı olduğunu savunuyor. İsviçre’nin yabancı işçilere bağımlı olmaması için kendi hemşirelerinden daha fazlasını eğitmesinin de önemine vurgu yapıyor. Hemşireler Derneği’nin görüşü, girişimin bakım kalitesini ve hasta güvenliğini garanti edeceği yönündedir.
Girişime karşı argümanlar nelerdir?
‘Hayır’ cephesi, girişimin çok ileri gittiğine inanıyor, çünkü diğer şeylerin yanı sıra hükümetin çalışma koşullarını ve maaşları belirlemesini talep ediyor. Ancak muhalifler bunun hükümetin rolü olmadığını, kurumların, sosyal ortakların ve kantonların sorumluluğunda olduğunu söylüyor.
Muhalifler ayrıca, temel tıbbi bakımın İsviçre anayasasında zaten yer aldığını ve bu nedenle, profesyonel bir kategori için ayrıcalıklı bir statü yaratacak olan hemşirelerden özel olarak bahsetmenin gerekli olmadığını savunuyorlar.
Hizmetlerin doğrudan faturalandırılması da sağlık maliyetlerinin artmasına neden olabilir, diye uyarıyorlar. Bu tedbire bir kontrol mekanizması ekleyen karşı teklifi tercih ediyorlar.
Sonuç olarak muhalifler, parlamento tarafından zaten kabul edilmiş olan karşı teklifte yer alan tedbirlerin hızla uygulanabileceğini ve personel eksikliği sorununu daha kısa sürede gidereceğini savunuyorlar. Girişimin uygulanmasının daha uzun süreceğini, çünkü hükümetin ve parlamentonun önce yeni bir yasa taslağı hazırlaması gerekeceğini öne sürüyorlar.
Kim içindir? Kime karşı?
Girişimi destekleyenler, Sosyal Demokratlar ve Yeşiller gibi çoğunlukla siyasi yelpazenin solunda yer alırken, sağdaki ve merkezdeki partiler karşı öneriyi tercih ediyor.
Sağlık sektörü de tam bir mutabakat içinde değil. Hemşireler Derneği, doktorlar ve hasta dernekleri ve büyük sendikalar girişimi desteklese de, dört yaşlı bakım derneği dolaylı karşı öneriyi destekliyor ve bunun önemli ve dengeli olduğunu ve hızlı bir şekilde uygulanma avantajına sahip olduğunu savunuyor.