Dr. Michael Strebel*
Önümüzdeki haftalarda İsviçre’de bölgesel ve toplumsal seçimler yapılacak. Bunlar siyasi sensörlerdir ve yılın en önemli olayı olan Ekim ayındaki federal seçimlerin gidişatını belirlemeye yardımcı olurlar.
Dokuz ay sonra federal parlamento seçimleri gerçekleşecek. Ancak 23 Ekim’e ışık tutmadan önce, İsviçre’deki mevcut parlamento ortamına dikkat çekmek istiyorum. Önümüzdeki haftalarda ve aylarda Cenevre, Basel-Landschaft, Luzern, Zürih, Ticino ve Appenzell Ausserrhoden kantonlarının parlamentoları ve birçok belediyenin parlamentosu yenilenecek.
Örneğin Thurgau’da Weinfelden, Frauenfeld, Arbon ve Kreuzlingen kasabaları yeni bir yasama organı seçecek. Bu bölgesel ve toplumsal seçimler, siyasi eğilimlerin termometresi olabilir ve Ekim ayında yapılacak ulusal seçimler öncesindeki eğilimin bir göstergesi olabilir.
Federal Meclis’ten daha eski parlamentolar
Bu nedenle bu yerel parlamentolara bir göz atmakta fayda var. Sonuçta, bazılarının çok uzun bir geçmişi var – bazı durumlarda başlangıçları 18. yüzyıla kadar uzanıyor ve bu nedenle Federal Meclis’ten daha eski. Fransız Devrimi ile federal devletin kuruluşu arasında, özellikle Fransızca ve İtalyanca konuşulan İsviçre’de birçok yerel parlamento kurulmuştur. İsviçre’nin Almanca konuşulan kısmında ise parlamentolar daha yenidir ve büyük şehirlerde bir belediye parlamentosuna sahip olmak ortalama 100 yıl daha uzun sürmüştür.
Saarland’daki en eski belediye meclisleri Schaffhausen ve Lucerne’dedir – her ikisi de 1831 yılında kurulmuştur. Almanca konuşulan İsviçre’de birçok belediye parlamentosu, 20. yüzyılın ikinci yarısında, kadınlara oy hakkının tanınması ve örgütlenmeleri için gerekli kantonal yasal temellerin oluşturulmasından sonra kurulmuştur (örneğin Aargau’da).
Parlamento seçimleri neden merkezi öneme sahiptir?
Hükümetin her üç seviyesinde de toplam 485 parlamento bulunmaktadır. Siyasi sistemimizin merkezi aktörleri olarak, tüm önemli siyasi konularda karar verirler – ve bunlar sadece basit “evet/hayır” kararları değil, vatandaşların günlük yaşamlarını etkileyen ayrıntılı konulardır.
Bu anlamda, egemen halkın (tüm veya çok) önemli siyasi konularda doğrudan karar verebileceği fikri eksiktir. Neyin siyasi açıdan önemli olduğuna dair değerlendirmelerin değişkenlik göstermesinin yanı sıra, referandumlar nadiren herhangi bir yasa kapsamında yapılmaktadır.
Doğrudan parlamento tarafından alınan tüm önlemlerden veya meclisin nihai kararına tabi olan önemli makamlara (hakimler veya bazı kantonlarda banka konseyleri veya eğitim veya öğretim kurulları üyeleri gibi) yapılan seçimlerden bahsetmiyorum bile. Halk da hükümet ve idare üzerinde denetim işlevini yerine getirmeye dahil değildir.
Tüm bunlar parlamento seçimlerinin ne kadar önemli olduğunu gösteriyor – hatta Aralık 2022’deki Federal Konsey seçimlerinden bile daha önemli!
Ülkemizde partilerin yasama yönelimlerinin somut sonuçları vardır. Küçük gruplar bile bir taslağı değiştirebilir, değişen çoğunluklar kabul edilebilir uzlaşmalara yol açabilir – bu şekilde deneyimlenir ve anlaşılırsa, yerel parlamentarizmin en büyük güçlerinden biri budur.
Bu konuda ikna olmak için Alman Federal Meclisi’ndeki bir muhalefet grubunun üyelerine hükümet tasarılarını etkileyip etkileyemeyeceklerini sormak yeterli… “Sosyal Demokrat Parti lideri birkaç yıl önce komşu ülkemizdeki günlük parlamento hayatını anlatırken muhalefetin bir pislik olduğunu söylemişti.”
Tüm parlamentolar birbirine benzemez
Ancak federalizm nedeniyle ya da federalizm sayesinde tüm parlamentolar birbirine benzemez. İsviçre’nin batı ucunda bir belediye olan Russin (GE) ve uzak doğudaki Samnaun (GR) dokuz üyeyle en küçük parlamentolara sahiptir. Buna karşılık, Zürih şehrinin belediye meclisinde 125 sandalye bulunurken, bunu 100’er sandalye ile Vaud bölgesindeki Nyon, Vevey ve Pully belediyeleri takip etmektedir. Les Planchettes’in 208 nüfuslu Neuchâtel belediyesi, parlamentosu olan en küçük belediyedir. Şimdiye kadar İsviçre’nin parlamentosu olmayan en büyük belediyesi olan Rapperswil-Jona’nın (SG) belediye parlamentosuna doğru adım atıp atmayacağına Mart ayında sandıkta karar verilecek. Schaffhausen kantonundaki Thayngen’de ise sorunun diğer yönde cevaplanması gerekecek: 1941’den beri var olan parlamento feshedilmeli mi?
Ülke genelinde çok sayıda insan, bazen kişisel fedakârlıklarda bulunarak ve (özellikle toplumsal düzeyde) medya ve kamuoyunun ilgisinden uzakta, hükümetin bir ya da daha fazla kademesinde – tam olarak 19.659 – parlamentoda siyaset yapmaktadır. Bununla birlikte, devlet sistemimizde önemli ve azımsanmayacak bir rol oynamakta ve dolayısıyla toplumumuzun gidişatında belirleyici bir rol oynamaktadırlar.
*Dr. Michael Strebel siyaset bilimi doktoru olup, parlamenter ve siyasi sistemler konusunda uzmanlaşmıştır.
Çeviri: Metin Alan